Hukuk Felsefenin bir dalı olup sosyal hayatta adaleti temin etmenin yollarını göstermeyi amaçlar. “Hukuk nedir?” “Sorumluluk nedir?” “Hak nedir?” “İyi bir hukuk nasıl olmalıdır?” “Hayatta normlara neden ihtiyaç vardır?” gibi sorulara mantıklı ve doğru cevaplar vermeye çalışır. Amacı ise mutlu birey ve mutlu toplumu oluşturmaktır.
Felsefe bir disiplindir; yani, mantıklı, akılcı, sistemli, düzenli ve kesin bilgiye dayanan düşünce şeklidir. Bilgi ise gerçeğe uygun malumattır.
Felsefenin konusu “varlık, bilgi ve değer” gibi üç temele dayanan kavramlar üzerinde düşünmek ve fikir üretmektir.
**
Hukuk Felsefenin bir dalı olup sosyal hayatta adaleti temin etmenin yollarını göstermeyi amaçlar. “Hukuk nedir?” “Sorumluluk nedir?” “Hak nedir?” “İyi bir hukuk nasıl olmalıdır?” “Hayatta normlara neden ihtiyaç vardır?” gibi sorulara mantıklı ve doğru cevaplar vermeye çalışır. Amacı ise mutlu birey ve mutlu toplumu oluşturmaktır.
**
İlim dediğimiz bilgi, düzenli, disiplinli, kavramlarla iş gören, sistematik ve mantıklı bilgidir.
İnsanların olduğu yerde problemler eksik olmaz. Her zamanın kendisine uygun ihtiyaçları, problemleri ve çözüm yolları vardır. Yanlışlık tatbik-i nazariyat ve muktezay-ı hali bilmemekten çıkar. Hukukun olmadığı ve hakların verilmediği hiçbir fert ve toplum mesut olamaz.
Hukuk problemleri çözmek için va’zedilmiştir.
**
Fıtrat Allah’ın her şeyi en güzel ve en mükemmel şekilde yaratması ve her hak sahibine hakkını vermesidir.
Fıtrata uygun haklı akla hukuk denir. Bu hukukun en geniş tarifidir. Bu hukukun kurucusu Allah, emredeni Allah ve uygulayanı da Allah’tır.
Hürriyet olmadan hukuk, hukuk olmadan ahlak ve ahlak olmadan din olmaz. Bunun için Allah insanı hür yaratmış; ona akıl ve irade vermiş ve yeryüzünde tasarrufa memur halife olarak yaratmıştır ve sorumlu tutmuştur. Görevi hukuku korumak ve adaleti tesis etmektir. Her akıl ve irade sahibi insan bundan sorumludur. Sorumluluk ise imkan ve makama göre artar. Bir işe talip olan onun sorumluluğunu taşımaya da talip demektir.
Allah varlıkta mükemmel bir nizam koymuş ve bu nizama göre bir düzen ihdas etmiştir. Bu sebeple varlıkta tam bir adalet hakimdir. İnsan da bu düzeni bozmamak ve düzene uymakla mükelleftir. Bu sebeple en önemli sosyal ibadet “Hukuku” korumak ve “Adaleti” tesis etmektir.
**
Hukukun temeli hürriyettir. Yani herkes hakkı olanı almakta hür olmasıdır. Adalet de bu hakkın alınmasına yardımcı olmak demektir.
Adalet olmadan devlet büyük bir haydutlar çetesinden başka bir şey değildir.
**
Hukukun amacı hürriyeti korumaktır. Fıtraten insana tevdi edilen vazifeler önce iman, sonra hukuku korumaktır. Bir diğer görev de “sözleşmelere” uymaktır. Zira sözleşemeler bağlayıcıdır.
Hukuk ve ahlak birbirinden ayrılmaz; zira hukuki olan her şey aynı zamanda ahlâkidir. Hukukî ve ahlâkî olan aynı zamanda akla da uygundur. Dolayısıyla akıl, ahlak ve hukuk birbirinden ayrılmaz bir bütündür.
Akla ve ahlâka uygun oaln da herkes tarafından gönüllü olarak benimsenir ve kabul görür. Kurallara uymak gönüllü olduğu için istibdat ve baskı ortadan kalkar ve hayata kanunlar hakim olur. Kanunların hakim olduğu yerde istibdat ortadan kalkar.
Zorlama ancak kurallara uymayan ve düzeni bozana hukuk çerçevesinde hukuki yollardan olur. Bu durumda adalet hayata hükmeder.
Yöneticiler hukuku işletmekle yükümlüdürler. Başka görevleri de halkın işlerine, ihityaçlarına yardımcı olmak ve yardımlaşamayı temin etmektir. Görevleri halka hizmettir.
Yöneticilik emredicilik makamı değil; emr, iş olduğu için “Milletin efendisi millete hizmet eden olur.” Bu sebeple cebrî eylemler yasaların işlemesi için, hukuki normların uygun gördüğü ölçüler ve öngördüğü usuller çerçevesinde olması gerekir.
**
Haklar ikiye ayrılır. Birincisi doğuştan gelen Allah’ın verdiği fıtrî temel haklar; ikincisi, “emek”ten doğan haklardır. Emekten doğan hakların kullanımı “Ekonomik” faaliyetleri meydana getirir.
Hukukun bir amacı da Ekonomik hürriyeti korumak ve haksızlıklara meydan vermemek, herkesin hakkını korumaktır.
İşte, “Hukuku Felsefesi” budur.
