BAŞARILI YÖNETİM
Güncelleme tarihi: 20 Mar 2021
M. Ali KAYA
Giriş
Yönetim, bir grup insanı belli amaçlara doğru yönlendirmeye, aralarında işbirliği ve koordinasyonu sağlama ve başarıyı artırma çabalarının topla mıdır. Organizasyonlar insanlardan oluşur, bu sebeple çağımızın en önemli meselesidir.
Gelişen toplumlarda topluma ayak uydurma, demokratikleşme ve hürriyet içinde kalkınmayı sağlamak için yöneticilere büyük sorumluluklar düşer. Hürriyet havasını alan toplumlar otoriter, bencil ve halkı hiçe sayan yöneticilerden hoşlanmamaktadır. Yöneticiler astlarından ve toplumdan gerekli saygıyı ancak hakkaniyetli davranışlarıyla, yararlı çalışmalarıyla sağlamak zorundadırlar. Çalışanlarla birlikte onların rızası, meşvereti ve yönetime katılımı ile birlikte yönetim devri başlamıştır. Bu yönetim şekli “insânî yönetim” şeklidir.
Önce insanı kazanmak, sonra etkili ve verimli çalıştırmak başarının temelidir. Yönetimin amacı da budur.
Yönetici İnsanı Tanımakla Başlar
Her şeyden önce insanı tanımak en önemli meseledir. Personeli tanımak adını, kariyerini ve becerisini bilmek değildir; iç dünyasını, ailesini, amaçlarını ve hedeflerini bilmektir. İnsan bir makine değildir; fikir, duygu, ihtiras ve amaçlarının eseridir. Çalışma hayatında bu bilgisizliği sebebiyle mevkiini kaybeden pek çok yönetici vardır.
Yeryüzünde en zor iş insanı idare etmektir. İnsan anlaşılması zor, değişgen kompleks bir yapıya sahiptir. Bu sebeple organizasyonlar çok büyük problemleri de içlerinde barındırır. Bu kompleks yapıyı çözümlemek ve onu motive etmek, arzu, talep ve ümitlerini, hadsiz arzularını tatmin edici şekilde yönlendirmek insanı tanımaya bağlıdır. İnsan bir makine değildir, bu sebeple insandan verim alabilmek için insanın duygularını ve amaçlarını da bilmek ve insanı insan olarak görmek gerekir.
Tarih sürecinde insan dört devir geçirmiş vahşet ve bedeviyet, memlukiyet, esirlik ve ücretlilik dönemini atlatmış ve hürriyet dönemini başlatmıştır. Vahşet devri dinler ve hükümetlerle ortadan kalkmış; fakat insanların zekileri ve güçlüleri fakir ve zayıfları köle edinmişlerdir. Fransız ihtilalinden sonra insanlar hak ve hürriyetlerini aramaya başlayınca bu defa ücretle çalışma dönemine girilmiştir. Günümüzün globalleşen ve bir şehir haline gelen dünyamızda uluslar arası büyük şirketler çalışanlarını da şirkete ortak ve hissedar yaparak malikiyet ve hürriyet dönemini başlatmıştır.
Yöneticiler içinde bulunduğu çağı, zamanı ve şartları dikkate almak zorundadır. Zamana ve şartlara ayak uyduramayan şirketler ve kurumlar yok olmaya mahkumdur.
İnsan duygusal bir varlıktır. Ayrıca insanın iç dünyasında sevgisi, neşesi, hobileri, idealleri, hedefleri, ümitleri, öfkesi, hayali, bitmez ve tükenmez arzuları vardır. Bu sebeple insana hayal kırıklığı yaşatmamak gerekir. İnsanın iç dünyasını anlamak ve gerçekten tanımak çok zordur. Yönetici en azından asgari seviyede personelini tanımalıdır ki onun beklentilerine cevap verebilsin ve kendisini motive edebilsin. Yönetimi rasyonel bir şekilde gerçekleştiren ve insanın iç dünyasına hükmedebilen bir yönetici kendisini zirveye taşıyacak altın kuralı bulmuş demektir.
İnsanın Kabiliyetlerinin ve Verimliliğinin Geliştirilmesi
İnsan dünyaya hiçbir şey bilmeden gelir ve ömrünün sonuna kadar öğrenme süreci devam eder. Bu sebeple insanın vazifesi “taallümle tekemmüldür.” Yöneticinin personelini devamlı eğitimden geçirmesi gerekir. Zira, hayat değiştiği gibi, teknoloji de gelişmektedir, anlayışlar ve ihtiyaçlar da ona göre değişime uğramaktadır. Bu değişimi göremeyen ve yakalayamayan, ona ayak uyduramayan bir kurum zamanla zaafa uğrar ve sonunda kapanır. Bu durumda tüm çalışanlar da etkilenir. Hal böyle olunca kurumun ve şirketin başarısı bütün personelin hayatını etkiler. Gelişen ve büyüyen şirketler çalışanlarını da refahını ve hayat standardını geliştirir. Bunun için çalışanların eğitimi ve geliştirilmesi şirketten çok çalışanlarına fayda sağlayacaktır. Çalışanlar bunun farkında olursa çalıştığı kuruma çok daha faydalı olmaya çalışacaklardır.
Şirketlerin ve kurumların organizasyonlarının başarısı iyi bir eğitime bağlıdır. Eğitimin en başarılı ve faydalı olanı iş başında eğitimdir. Kurum yöneticisi çalışanlarını zaman zaman “Hizmetiçi Eğitime” almalı ve onları yeni teknolojilerden haberdar etmeli, kendilerini yenilemeleri ve geliştirmeleri için eğitime, kurslara göndermelidir. Diğer kurumlarla işbirliği eğitimi yapmalıdırlar.
Çalışanlar öğrendikçe hem kendileri, hem şirket kazanır, hem de yöneticilerin başarısı bu şekilde artar.
Kurumun ve Sistemin Başarısı Personele Bağlıdır
Toplumda çok farklı gruplar vardır.
1. Sosyal ilişkiler sebebiyle,
2. Aynı kurumda ve şirkette bulunma sebebiyle,
3. Dini inanç, mezhep ve meşrep sebebiyle,
4. Hemşerilik sebebiyle,
5. İdeolojik gruplar,
6. Siyasi gruplar,
7. Müşterek hobileri paylaşanlar,
8. Meslek grupları,
9. Akrabalık ilişkileri,
10. Çıkar grupları,
11. Çekişmeler sebebiyle oluşan gruplar,
12. Milliyetçilikten kaynaklanan gruplar,
Yönetici çevresinde oluşan grupları tanımalı, onlarla olan ilişkileri geliştirmelidir. Sistemin başarısı personele, personelin başarısı ise personeli tanımaya bağlıdır.
Yönetimin Görevleri
1. Planlama,
2. Örgütleme,
3. Yöneltme,
4. Koordinasyon,
5. Denetim.
Planlama
1. Plan açık ve geçerli amaca yönelik olmalıdır.
2. İşletmeye uyabilecek esneklikte olmalıdır.
3. En uygun süreyi kapsamalıdır.
4. İşletmenin ilke ve standartlarına uygun olmalıdır.
5. Dengeli olmalıdır.
6. İşletmenin tüm imkanlarından gerekli ölçüde yararlanmalıdır.
Yöneticinin Özellikleri
1. Sevgi tohumu ekmelidir.
2. Nazik olmalı, kalp kırmamalıdır.
3. Kendisine nasıl davranılmasını isterse öyle davranmalıdır.
4. “Güleryüzlü olmayan dükkan açmamalıdır.”
5. Kendisine güven duymalıdır.
6. Öfkesine ahkim olmalıdır.
7. Bir düşünmeli, bin söylemelidir.
8. Bilgi, yöneticinin en önemli sermayesidir.
9. Tenkitçi değil, yol gösterici olmalıdır. Tenkit husumet doğurur.
10. Sabırlı olmalıdır. Sabır acıdır; ama meyvesi tatlıdır.
11. Ümitvâr olmalı ve etrafına ümit aşılamalıdır.
12. Âdil olmalı, hak ve adaleti takip etmelidir.
13. Cesaretli olmalı ve risk alabilmelidir.
Etkili Olma Yöntemleri
1. İnsana ilgi göstermenin yolu, selam vermektir.
2. Güleryüzle tokalaşın. 1950’de Kâsım Gülek parti Genel Sekreteri olamk ister. Genel Başkan karşı çıkar. O ise kongre salonunun kapısında bekler ve her geleni tebessümle karşılar, elini gülerek sıkar, ellerine liste verir. Sonra kürsüye çıkarak adaylığını açıklar. Büyük bir çoğunlukla seçilir.
3. Gülümseyin... Ciddi insan kahkaha atmaz; ama tebessümü eksik etmez. Gülmek insanı etkiler.
4. İnsanlara isimleri ile hitap ediniz.
İletişime Önem Veriniz
İnsanlar konuşarak anlaşırlar. İletişim alışveriş demektir. Bunun en etkili yolu ise istişarelerdir.
1. İstihbarat ağı kurunuz.
2. Kurum ve kurulları işletiniz.
3. Dinleyici kendisini konuşmacının yerine koymalı.
4. Sinirlenmemelidir.